eerste bewoners: over grenadiers en jagers

uit: Kuifje-kalender

De heer Wildenboer had als beroep: "Fourier bij het Regiment der Grenadiers en Jagers". Er ging bij mij niet meteen een belletje rinkelen. Het leuke van het doen van historisch onderzoek naar je huis is dat je aan de hand van concrete aanwijzingen heel veel over de geschiedenis leert. En daarbij beperkt het zich niet alleen maar tot ons huis.

Het Regiment der Grenadiers en Jagers (zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Garderegiment_Grenadiers_en_Jagers)
is/was een elitegroep militairen, gelegerd in de Oranjekazerne in Den Haag. De fourier was, zo leid ik af uit documenten, degene die de militairen van hun uniforms voorzag.

De Oranjekazerne in Den Haag is gebouwd in 1824 en afgebrand in 1919. In de 19de eeuw had Den Haag drie kazernes, de Frederikskazerne (1750), de Alexanderkazerne (1850) en de Oranjekazerne.
De Oranjekazerne werd gebouwd in de tuin van de Koninklijke Bibliotheek, die aan het Lange Voorhout (nr. 34) was. De tuin liep toen helemaal door tot aan de Noordsingel, de huidige Mauritskade, alwaar de ingang van de kazerne kwam. De eerste steen werd op 20 april 1824 gelegd door de kroonprins, de latere Koning Willem II. De Oranjekazerne was voor het keurregiment Grenadiers en Jagers. Naast de ingang van de Oranjekazerne stond het ouderlijk huis van Louis Couperus. Waar de kazerne heeft gestaan, bevindt zich nu het Louis Couperusplein. (bron: Wikipedia; http://nl.wikipedia.org/wiki/Oranjekazerne_(Den_Haag).

Alexandrine Tinne op haar paard aan de Kazernestraat

De Koninklijke Bibliotheek was in die tijd te vinden op het Lange Voorhout nr. 34, waar nu de Hoge Raad gevestigd is. Het was naast het huis van Alexandrine (Alexine) Tinne. Deze bijzondere vrouw was ontdekkingsreizigster en fotografe. Zij woonde op nr. 32. Er is een foto van haar op haar paard, waarmee ze naar het schijnt in zelfgemaakte jurken wilde ritten door Den Haag maakte, in de Manege aan de Kazernestraat, met op de achtergrond de Kazerne. Overigens schijnt deze manege nog steeds te bestaan (Kazernestraat 50)! Het geluk wil dat ik in de buurt werk, en in mijn lunchpauze graag even rondwandel op zoek naar historische aanwijzingen. Ik zal daarom binnenkort eens even naar de manege zoeken. Zo was ik vorige week ook op zoek naar herinneringen aan de Oranjekazerne. Die heb ik nog niet kunnen vinden. Ik weet dat de Kazerne stond waar nu het Louis Couperusplein is. Ik had daar eigenlijk wel een aandenken, gevelsteen of iets dergelijks verwacht maar die heb ik niet gevonden. Ergens in de buurt moet een "bericht uit de vorige eeuw" over de kazerne zijn; zie: http://www.budve.nl/Archipelbuurt/132/132.htm

het Couperusplein waar de Oranjekazerne stond

de ingang van de kazerne was naast het geboortehuis van Couperus

Er zijn veel foto's van de Oranjekazerne te vinden en van het dagelijks leven van de militairen daar. Voor een aardig beeld daarvan verwijs ik naar de beeldbank van het ministerie van Defensie: http://nimh-beeldbank.defensie.nl/nl/alle-afbeeldingen/weergave/search/layout/result/indeling/gallery/start/8/q/zoekveld/oranjekazerne
Maar ook het Geheugen van Nederland heeft veel mooie foto's: http://www.geheugenvannederland.nl/

de eerste bewoners! (1888 - 1896) - deel I

Deze week had ik eindelijk weer eens tijd om mijn onderzoek in het Haags Gemeentearchief voort te zetten. Het heeft weer veel informatie opgeleverd! Ik heb nu een goed beeld van de bewoners vanaf de oplevering van het huis tot de 2e Wereldoorlog. De periode 1887-1910 was voor mij nog onbekend. Vanaf 1910 woonde de heer Maal met zijn gezin in ons huis. Daar heb ik een vorige keer al over geschreven. Ik weet nu dus wie de eerste bewoners van ons huis waren!

adresboek 1889-1890

bevolkingssamenstelling

Ik heb in het HGA de "adresboeken" van Den Haag ("van 's-Gravenhage en Scheveningen") geraadpleegd, via microfiches. Ik heb veel foto's gemaakt. Bedenk, dat de foto's een zwarte achtergrond met witte lettertypes tonen, maar het in werkelijkheid precies andersom was. Die adresboeken lijken op telefoonboeken, maar dan zonder telefoonnummers, en daarin kun je vinden wie op welk adres stond geregistreerd. Die boeken werden jaarlijks uitgegeven. Als je vervolgens de naam hebt gevonden van de bewoners, kun je in de fiches met namenregisters meer informatie over die persoon vinden, bijvoorbeeld wat zijn beroep was. Dat staat er overigens niet altijd bij. Het mooie van die adresboeken is dat ze ook advertenties bevatten, en bijvoorbeeld beginnen met informatie over de grootte en samenstelling van de stad. Zie bijvoorbeeld het adresboek uit 1889-1890. Op 31 december 1888 bestond Den Haag uit ongeveer 150.000 inwoners, waarvan 80.000 vrouwen en 60.000 mannen.
Het adresboek bevatte ook een categorie beroepen, de " Beroepsgewijze lijst", alfabetisch gerangschikt, beginnend met de Advocaten. Het is interessant om te zien hoe beroepen zijn veranderd, verdwenen, anders worden genoemd of uiteraard helemaal niet zijn veranderd. Ik vermoed dat de naam "Doodskistenmaker" niet meer zoveel voorkomt... of "Ezelinnemelk"?

Zo vond ik de volgende informatie. De Van Speijkstraat wordt voor het eerst in de adressenlijsten van 1886-1887 genoemd. Het gaat dan om de huisnummers 1 tot en met 58, die aan de kant van de Van Spiegelstraat. het jaar daarop, 1887-1888, is de straat tot en met de nummers 88 bewoond. Pas in het jaar daarop, 1888-1889, verschijnt de eerste geregistreerde bewoner van ons huis: de heer J.W.H.J. Wildenboer. In dat adresboek wordt de Van Speijkstraat overigens nog als "Van Speijckstraat" geschreven!

Johannes Wilhelmus Hendricus Jacobus Wildenboer is geboren op 9 september 1861 en was getrouwd met Johanna Sneijder, geboren op 9 oktober 1860. Zij kwamen als eerste bewoners op 26 juli 1888 in ons huis wonen. Hoe zou het er toen hebben uitgezien?

WijWonen

Ons interview in de woonspecial van HaagWestNieuws.